رمزینه‌گذاری داکسی ریبونوکلئیک اسید (Barcoding DNA): افقی جدید در شناسایی مولکولی قارچ‌های پاتوژن (مقاله مروری)

چکیده تعداد گونه‌های قارچی موجود حدود 5/1 میلیون عدد برآورد شده است که تا امروز کمتر از 10 درصد آنها توصیف شده‌اند. با پیشرفت‌های اخیر در زیست‌شناسی مولکولی و توسعه فناوری‌هایی مثل توالی‌یابی ژنی و ژنومی، کشف و شناسایی گونه‌های جدید در گروه‌های مختلف موجودات زنده به‌ویژه قارچ‌ها روند افزایشی به خود گرفته است. با توجه به ناکارآمدی روش‌های مبتنی بر ریخت‌شناسی برای شناسایی گونه‌های قارچی، استفاده از تکنیکهای جدید مبتنی بر داده‌های DNA جایگاه خاصی را در شناسایی سریع و دقیق گونه‌های قارچی پیدا کرده است. رمزینه‌گذاری یا بارکد‌گذاری DNA در مرکز ثقل راهکارهای نوین برای شناسایی قارچ‌ها واقع شده است و از سابقه 10 ساله در شناسایی قارچ‌ها و شبه ‌قارچ‌ها برخوردار می‌باشد. ناحیه فاصله ‌انداز بین ژنی اپرون RNA ریبوزومی (ITS- rDNA) به عنوان یک رمزینه یا بارکد مناسب مورد توجه قرار گرفته است. کارآیی داده‌های توالی ناحیه ITS-rDNA در شناسایی اغلب گروه‌های قارچی باعث شده است که استفاده از این ناحیه به عنوان رمزینه استاندارد در شناسایی قارچ‌ها مورد توافق قارچ‌شناسان قرار گیرد. با وجود این به نظر می‌رسد که ناحیهITS-rDNA به عنوان رمزینه اولیه برای شناسایی قارچ‌ها در حد جنس و یا گروه گونه‌ای مورد استفاده واقع شود و شناسایی دقیق در حد گونه بسته به گروه قارچی مورد مطالعه بر اساس رمزینه‌های ثانویه انجام شود. با عنایت به طبیعت پلئومورفیک قارچ‌ها استفاده از رمزینه‌گذاری D‏NA برای شناسایی قارچ‌ها از درجه اهمیت بالاتری برخوردار می‌باشد و در این راستا تاکنون صدها هزار توالی رمزینه مرجع برای هزاران گونه از موجودات زنده از طریق پروژه‌های رمزینه‌گذاری DNA ایجاد شده است و تلاش‌های بعدی دانشمندان در راستای مدیریت داده‌های رمزینه و اتوماتیزاسیون رمزینه‌گذاری DNA جهت تسریع فرآیند شناسایی توسط کاربران نهایی خواهد بود. واژه های کلیدی: 1 Cytochrome oxidase، ITS- rDNA،tubulin –β، شناسایی گونه، مفهوم گونه مورفولوژیک. وصول مقاله:1/5/91 اصلاحیه نهایی:11/10/91 پذیرش:30/10/91